ARAYIŞTAN YENİDEN DOĞUŞA ARKETİPSEL ELEŞTİRİ BAĞLAMINDA MATMAZEL NORALİYA’NIN KOLTUĞU ROMANI
(FROM THE EXPLORING TO THE REBIRTH: THE NOVEL MATMAZEL NORALİYANIN KOLTUĞU IN CONTEXT OF ARCHETYPAL ANALYSIS
)
|
Yazar
|
:
Mehmet Güneş
|
|
|
Türü |
:
|
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
|
Sayı |
:
14
|
|
Sayfa |
:
57-80
|
|
|
Özet
Peyami Safa’nın Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanı, anlatım teknikleri ve konusu bakımından Türk edebiyatının özgün eserlerindendir. Romanda ana kişi Ferit’in gölge arketipiyle mücadeleden arayışa, arayıştan yeniden doğuşa süren içsel yolculuğu iç monolog-bilinç akışı karışımı bir anlatım tekniğiyle yansıtılmıştır. Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanı, daha önce Peyami Safa’nın eserlerine ilişkin araştırmalarda ve roman hakkındaki müstakil çalışmalarda farklı yönleriyle ele alınmıştır. Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanı, arketipsel eleştiri yöntemiyle incelenmeye uygundur. Arketip kavram olarak ana örnek, ilk model anlamlarına gelir. Arketipsel eleştiri yöntemi ise anlatılardaki arketiplerin kökenini, esere nasıl yansıdığını araştırır. Bu çalışmada Matmazel Noraliya’nın Koltuğu romanı arketipsel eleştiri
yöntemiyle “gölge”, “persona”, “arama”, “bilge kişi” ve “yeniden doğuş” arketipleri ekseninde değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Arketipsel Eleştiri, psikanaliz, arayış, gölge, bilge, yeniden doğuş.
Abstract
The novel Matmazel Noraliya’nın Koltuğu by PeyamiSafa (1899-1961) is one of the original works of Turkish literature in terms of its narrative techniques and theme. In the novel, the internal travel of the protagonist Ferit, which lasts from struggle with the shadow archetype to the exploring and from the exploring to the rebirth, is reflected with a narrative technique that is combined with inner monologue and stream of consciousness. The novel Matmazel Noraliya’nın Koltuğu was analyzed formerly with its different aspects in independent studies on Peyami Safa’s works and on the novel in particular. The novel Matmazel Noraliya’nın Koltuğu is appropriate to be examining in archetypal analysis. The word archetype literally means first example, prototype. Archetypal analysis method researches roots of archetypes and how they reflect on literary works. In this study, the novel Matmazel Noraliya’nın Koltuğu has been examined according to the archetypes such as “the shadow”, “the persona”, “the explorer”, “the wise man” and “the rebirth”.
Keywords
Archetypal analysis, psychoanalysis, the exploring, the shadow, the wise man, the rebirth.