ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ HİKAYERLERİNDE MEKÂNLARIN BELLEĞİ (1923-1940)
(The Memory of Place in Early Republican Period Stories (1923-1940) )

Yazar : Ferudun Ay    
Türü :
Baskı Yılı : 17
Sayı : 34
Sayfa : 387-424
    


Özet

Türk edebiyatında hikâye türünde kişiler ve olaylar kadar mekân da temel bir unsur olarak algılanmış ve dönemin algısı içinde ele alınmaktadır. Hikayelerin insan üzerindeki işlevi bakımından mekânın belleği bir hatırlamanın ötesinde anlayışın, algının, anlamlandırmanın, yeniliğin, felsefi ve kişilik organizasyonu (psikanalistik) değerlendirmesiyle yeni bakış açılarına imkân veren biçimde yorumlanmaktadır. İnsanın bellek kavramı sayesinde hatırladıkça yenileştiği ve yeniyi inşa ettiği imkânı mekân aracılığıyla sağlamaktadır. Mekanlar insan belleğinde çağrışım veya canlandırma ile unuttuğuyla yüz yüze gelir. Mekân belleği canlandırır ve hatıralara işaret eden ilişkisiyle geçmişi anlatmaya yardım eder. Mekânın, insanda duyumları, deneyimleri, algıları, izlenimleri, hisleri, kavrayışları ve yeniden hatıra getirip canlandırmak üzere saklayarak muhafaza etmesiyle belleği nesneleştirmesinin olanakları ortaya konmaktadır. Mekânın farklı yorumlama ve hatıraları barındıran geri çağıran bir dinamik yapı olmuştur. Bu çalışmamamızda Erken Cumhuriyet Dönemi 1923-1940 yılları arasında yayınlanmış hikayelerin incelenmesi ve hikayelerden seçilen örneklerle mekân poetikası zemininde ele alınmıştır. Mekânın çeşitli yansımalarının fark edilmesinin yanında belleğin nesnelleştirilmesi, belleğin öznesi olan mekânın bellekte depolanan hatırlarla bütünleşmesi ortaya konacaktır. Çalışmamız, yapılacak olan hikâye ve mekân çalışmalarına yardımcı olacak kaynak niteliği de taşıyacaktır.



Anahtar Kelimeler
Türk Edebiyatı, Türk Hikayesi, Hikâyede Mekân, Mekânın Belleği

Abstract

In Turkish literature, setting has been perceived as a fundamental element in the short story genre, alongside characters and events, and has been addressed within the context of the period's perception. In terms of the function of stories on humans, the memory of setting is interpreted in a way that allows for new perspectives, going beyond mere recollection, through an evaluation of understanding, perception, interpretation, innovation, and philosophical and personality organization (psychoanalytical). The concept of human memory provides the possibility of renewal and construction of the new through remembrance, facilitated by space. Places confront us with what we have forgotten through association or evocation in human memory. Space revives memory and helps narrate the past through its relationship with memories. The possibilities of space objectifying memory by storing and preserving sensations, experiences, perceptions, impressions, feelings, understandings, and the ability to recall and re-enact memories in humans are revealed. Space has become a dynamic structure that recalls different interpretations and memories. This study examines stories published between 1923 and 1940, during the Early Republican Period, and discusses them in the context of the poetics of space using selected examples from the stories. In addition to recognizing the various reflections of space, the objectification of memory and the integration of space, the subject of memory, with the memories stored in memory will be revealed. Our study will also serve as a resource to assist in future studies on stories and space.



Keywords
Turkish Literature, Turkish Story, Setting in the Story, Memory of Place