Porto - Demo Blog 5

Tanzimat sonrası Batılı bir tür olarak romanın Türk edebiyatına dâhil olmasıyla birlikte kaleme alınan ilk Osmanlı romanları, sadece bir edebî metin değil aynı zamanda dinî-kültürel, siyasi ve ahlaki kırılmaların anlatı düzleminde temsil bulduğu ideolojik bir alan olarak değerlendirilmeye açıktır. Bu çalışmada örneklem eserler üzerinden gayrimüslim kadın karakterlerin “aşk nesnesi” olarak kurgulanış biçiminin toplumsal “öteki” bilinci ve ulusal alegori kavramları merkezinde incelenmesi hedeflenmiştir. Osmanlı toplumunun Batılılaşma sürecinde yaşadığı kültürel ve epistemolojik dönüşümün dönem romanlarında, özellikle gayrimüslim kadın temsilleri üzerinden nasıl yeniden üretildiği sorusu incelenmiştir. Bu kapsamda Ahmet Midhat’ın Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Nabizade Nâzım’ın Zehra ve Hüseyin Cahit Yalçın’ın Hayal İçinde adlı romanlarındaki gayrimüslim kadın figürleri, daha önce ifade edilen bakış açısı çerçevesinde karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Yozefino, Polini, Urani ve İzmaro gibi Müslüman olmayan karakterlerin yalnızca bireysel aşk nesneleri olmadığı; Batının maddi, seküler ve cinsel özgürlük temelli kültürel kodlarını simgeleyen alegorik yapılar olarak kurgulandığı ileri sürülmüştür. Bu temsiller aracılığıyla, Müslüman erkek özne kimliğinin yeniden inşa edildiği; aile kurumu ve gayrimüslim kadın imgesi üzerinden Batı karşısında bir ahlaki sınır üretildiği sonucuna ulaşılmıştır.

With the incorporation of the novel into Turkish literature as a Western literary form following the Tanzimat period, the earliest Ottoman novels can be regarded not merely as literary narratives but also as ideological spaces in which religious–cultural, political, and moral ruptures found representation on the narrative plane. This study aims to examine, through selected works, the ways in which non-Muslim female characters are constructed as “objects of love,” focusing on the notions of the social “other” and national allegory. It investigates how the cultural and epistemological transformation experienced by Ottoman society during the Westernization process was reproduced in period novels, particularly through representations of non-Muslim women. Within this scope, the non-Muslim female figures in Ahmet Midhat’s Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Nabizade Nâzım’s Zehra and Hüseyin Cahit Yalçın’s Hayal İçinde are comparatively analyzed from the aforementioned perspective. It is argued that characters such as Yozefino, Polini, Urani and İzmaro are not merely individual love objects, but rather allegorical constructs symbolizing the West’s material, secular, and sexually liberated cultural codes. Through these representations, the Muslim male subject identity is reconstructed, and a moral boundary vis-à-vis the West is established through the institution of the family and the image of the non-Muslim woman.