Porto - Demo Blog 5

Erken Cumhuriyet döneminde milliyetçilik ideolojinin izinde yazılmış romanlarda tematik olarak toplumsal ülkünün bireysel arzunun önüne geçmesinin idealleştirilmesi beklenmektedir. Vatanperverlik ideali karşısında roman kahramanlarının sevgiliye duydukları aşkı ve arzuyu bastırdıkları, cinsiyetsizleştirilerek betimlendikleri kanısı yaygındır. Bu çerçevede literatürdeki genel kanı, birey-toplum ayrışması ile şekillenir. Fredric Jameson’a göre bu tür metinlerde bireyin yaşantısı, aslında bir ulusun politik ve tarihsel dönüşümünün alegorik ifadesidir. Ancak millî edebiyata has kimi roman örneklerinde bireysel ve toplumsal hedeflerin ayrıştırılmadan ilişkisellikle sunulabildiği görülmektedir. Bu okuma Halide Edib Adıvar’ın Yeni Turan (1912) ve Ateşten Gömlek (1922) ile Müfide Ferit Tek’in Aydemir (1918) romanlarında aşk temasının ulusal kimlik söylemiyle ilişkisini Fredric Jameson’ın “ulusal alegori” teziyle tartışmakta; ancak bireyin psikolojik derinliğini silikleştiren bu teze eleştirel yaklaşmaktadır. Jameson, bireysel anlatıların zorunlu olarak toplumsal anlatılara dönüştüğünü savunurken, bu makalede bireysel arzunun bastırılmak bir yana, toplumsal kimlik ediniminde rol oynadığı örneklerin de var olabileceğinin altı çizilir. Özellikle kadın karakterlerin öznel arzularının, milliyetçi ideolojinin edilgen nesneleri değil, onu dönüştüren ve yön veren aktif birer özne olarak da romanlarda yer bulması, bu bağlamda önemli bir veridir. Aşk hem bireysel hem toplumsal düzeyde anlam üreten, cinsiyetlendirilmiş bir kimlik inşasının anahtarı hâline gelir. Böylece bu metinlerde, bireysel ve toplumsal olanın birbirini dışlamadığı, ilişkisellikle varlık gösterdiği içerikler öne çıkar.

In the novels published during the early Republican era, which were influenced by the ideology of nationalism, it was expected that the social ideal would take precedence over individual desires. In the context of the prevailing ideal of patriotism, it is a prevalent belief that the protagonists of the novel subdue their affection and yearning for their significant others, and are portrayed in a manner that is devoid of eroticism. In this framework, the prevailing opinion in the literature is influenced by the dichotomy between the individual and society. According to Fredric Jameson, the life of the individual in such texts functions as an allegorical expression of the political and historical transformation of a nation. However, in select instances of novels belonging to the genre of national literature, an observation has been made of the presentation of individual and social objectives in a relational manner without the separation of the two. This reading delves into the interplay between the thematic elements of love and the discourse surrounding national identity, as evidenced in Halide Edib Adıvar’s Yeni Turan (1912) and Ateşten Gömlek (1922), and Müfide Ferit Tek’s Aydemir (1918). It offers a critical perspective on Fredric Jameson’s thesis of “national allegory,” which, from this viewpoint, fails to adequately capture the psychological depth of the individual. Jameson’s argument posits that individual narratives are inherently transformed into social narratives. However, this article contends that there are instances where individual desire, rather than being repressed, functions as a constitutive element in the process of acquiring social identity. In this context, it is crucial to note that the subjective desires of the female characters are not merely passive recipients of the nationalist ideology; rather, they act as active subjects that transform and direct it. The concept of love serves as a pivotal element in the formation of gendered identities, contributing to the creation of meaning at both the individual and societal levels. Consequently, in these texts, the contents in which the individual and the social are not mutually exclusive and exist relationally become prominent.