URAL BATIR DESTANI’NIN METİNLERARASILIK DÜZLEMİNDE YENİDENYAZIMI: ATİLLA DİRİM’İN URAL BATIR ROMANI
(REWRITING OF URAL BATIR DESTANI IN THE PLANE OF INTERTEXTUALITY: ATILLA DIRIM’S URAL BATIR
)
Yazar
|
:
Yasemin Küçükcoşkun
Cafer Gariper
|
|
Türü |
:
|
Baskı Yılı |
:
2016
|
Sayı |
:
16
|
Sayfa |
:
146-160
|
|
Özet
Atilla Dirim’in Yerin ve Göğün Öyküsü Ural Batır adlı eseri, Başkurtlar arasında günümüzde de varlığını sürdüren Ural Batır Destanı’nın yenidenyazımıdır. Yazar, Ural Batır Destanı’nın ana hatlarına sadık kalmakla birlikte bazı noktalarda eksiltme ve dönüştürme yoluna gider. Mitolojik ögelerle yüklü bu destan, metinlerarası düzlemde okunmaya elverişlidir. Bunun sebepleri arasında Hz. Âdem, Hz. Havva ve cennet motifiyle benzerlikler taşıması, konu düzleminde Sümerlerin Gılgameş Destanı’nı hatırlatması, tufan ve yaratılış mitlerine göndermeler yapması sayılabilir. Aynı zamanda Ural dağlarının oluşumuna dair mitik bir anlatımın ürünü olan bu destan, tabiat olaylarını kişileştirme yoluna giderek Başkurtların kolektif bilincinin ipuçlarını da verir. Orta Asya’daki başka Türk boylarına ait destanlarla benzerlik gösterdiği gibi ayrıştığı birçok yön de bulunmaktadır. Diğer destanlar kahramanlık mitleriyle ve savaş betimlemeleriyle doluyken bu destanda bunların yanı sıra insanın ruhsal yönüne vurgu yapan ve kişinin ahlaki değerlerini de ortaya koyan yapılar yer alır. Uçsuz bucaksız bakir tabiatın içerisinde insan, muhayyilesini sadece savaş ve kahramanlık ögeleri etrafında oluşturmaz. İnsani değerleri de sorgulatan bir yapı geliştirir. Bunun için simgesel bir dilin kullanımına gidilir. Bu makalede Atilla Dirim’in yenidenyazmayla varlık kazanan Yerin ve Göğün Öyküsü Ural Batır adlı eseri metinlerarasılık düzleminde gönderme yaptığı diğer metin(ler)le birlikte ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler
Ural Batır, Atilla Dirim, Destan, Roman, Metinlerarasılık,
Abstract
Atilla Dirim’s novel, called Yerin ve Göğün Öyküsü Ural Batır, is the rewriting of the Epic of Ural Batır which still exists among Bashkirs nowadays. The author adheres to the main lines of the Epic of Ural Batır for the most part, but in some points he chooses the way of reduction and conversion. This epic which is loaded with mythological elements is convenient to read on the intertextual plane. Among the reasons for it, its similarities with the themes of Saint Adam, Saint Eve and paradise; reminding Sumerians’ Epic of Gilgamesh, in terms of its subject; referring to the myths of flood and creation can be considered. This epic which is the product of a mythical narrative about the creation of Ural Mountains, also gives clues about Bashkirs’ collective consciousness through personalizing natural events. It shows similarity with the epics of other Turkish clans in central Asia. On the other hand, there are various aspects that it dissociates from the others. While other epics are loaded with the myths of heroism and depictions of war, in this epic apart from these features, the structures that emphasize the spiritual aspect of human and present individual’s moral values, are located in. Human in the immense, untouched nature, doesn’t only compose his imagination around the elements of war and heroism. He develops a structure that causes to question human values as well. For this, the use of a symbolical language is preferred. In this paper, Atilla Dirim’s novel, called Yerin ve Göğün Öyküsü Ural Batır which is shaped through rewriting, will be analyzed on the plane of intertextuality together with other texts that it refers to.
Keywords
Ural Batır, Atilla Dirim, Epic, Novel, Intertextuality, Rewriting.