Sistematik düşünceye sahip bir sosyolog olan Ziya Gökalp, yeni sentez ve terkiplerini dikotomik karşıtlıklardan hareketle üretir. Onun şiirlerine yakından bakıldığında, bu düşünce paradigmasının poetik mecrada da devam ettiği görülür. Gökalp’in karşıt anlamlı sözcükleri şiirlerinde sıklıkla bir arada kullanması sadece tezat sanatıyla açıklanamayacak bir işleve ve kapsama sahiptir. Bu tespitten yola çıkan çalışma, Gökalp’in şiir dilinde anlamın inşasını, yapısalcı kuramın ikili karşıtlıklarını temel alarak incelemektedir. Bu inceleme için şairin Yeni Hayat kitabı uygun bir zemin oluşturur. Yeni Hayat düşüncesinin dizeler halinde kristalleştiği bu şiirlerde soyut kavramlar hem tanımlanmış hem de birbirleriyle ilişkilendirilmiştir. Gökalp’in ilk olarak “Yasaya Doğru” başlığıyla yayımlanan dört farklı şiirinde karşıt anlamlar üzerinden gelişen ve karakteristik bir nitelik kazanan ifadeleri, ikili zıtlıkların iki farklı örüntü şeklinde kullanıldığını gösterir. Bu tespit, soyut kavramların birbirleriyle karşıtlık/eşitlik şeklinde kurulan denklemler aracılığıyla konumlandırılma biçimlerinin tasnifini de beraberinde getirir. Böylece bu çalışmada öncelikle Ziya Gökalp’in inceleme konusu olan şiirlerinde ikili zıtlıkların işlevi tanıtılmış ve zıtlıklar tasnif edilmiştir. Bu sınıflandırma ışığında “bireysel bir duygu olarak din” ile “ilahi bir kökene sahip dünyevi iş/yasa” arasında kurulan dikotomi somutlaştırılmıştır. Böylece Ziya Gökalp’in şiirlerindeki soyut ve somut dikotomilerden yararlandığı poetik inşa süreci aydınlatılmış ve sistematik bir düşünür olan şairin kavram konumlandırılması izah edilmiştir. Yapısalcı ikili karşıtlık örüntüsünün tespit ve tasnifi Ziya Gökalp’in düşüncelerinin haritalandırılmasında, şiirden hareket eden yapısalcı bir yöntem önerisi anlamına da gelmektedir.