Çalışmada Baruch Spinoza’nın felsefesindeki conatus, potentia agendi ve potestas kavramlarını merkeze alarak Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf romanı incelenecektir. Roman, Yusuf’un varoluş çabasının katı hiyerarşik düzen içinde nasıl baskılandığı konusu üzerine kurulur. Spinoza; varlık, etik ve özgürlük anlayışının temel kavramlarından biri olan conatus’u (varoluş çabası), her varlığın kendi varlığını sürdürme çabası olarak tanımlar. İnsanın duygularını (affectus) conatus bağlamında açıklayan Spinoza’ya göre insanın kendi varlığını sürdürme çabası, yaşadığı haz ve acı duygularıyla doğrudan ilişkilidir. Haz (laetitia), insanın etkinlik kapasitesini arttıran olumlu bir etkilenimken acı ya da hüzün (tristitia), aynı kapasitede bir azalmaya işaret eder. Bu duygulanımlar, varlığın kendini sürdürme gücü olan conatus ile doğrudan ilişkilidir. Yusuf’un conatus’u, yani kendi varlığını sürdürme ve güçlendirme yönündeki içsel çabası, Muazzez’e duyduğu aşk arzusuyla biçimlenir. Ancak bu yönelim, taşra düzeninde otoriteyi temsil eden figürlerin oluşturduğu potestas (iktidar) yapısıyla sürekli çatışma hâlindedir. Yargı, bürokrasi, güvenlik ve yerel eşraf gibi iktidar alanlarının temsilcileri, Yusuf’un varoluş çabasına engel olur. Özellikle sevdiği insanın ve babasının ölümü Yusuf’un etkinliğini zayıflatan yoğun bir hüzün hâli üretir. Böylece başlangıçta haz ile beslenen Yusuf’un conatus’u, potestas tarafından giderek çözülen bir varoluşsal sürece evrilir. Çalışmada Yusuf’un özgürlüğünü koruma mücadelesi, onun kendi doğasına uygun bir şekilde hareket etme kapasitesi ve bu kapasitenin artışıyla özgürleşmesini ifade eden eyleme kudreti (potentia agendi), ortaya konmuştur. Ayrıca toplumsal yapının kurumsal ve otoriter güçlerini temsil eden, bireylerin eyleme kudretini kısıtlayan dışsal bir otorite olan potestas (otorite) karşısında uğradığı trajik kırılma analiz edilmiştir.