Abstract
YENİ TÜRK EDEBİYATINDA BİR KURMACA ÖGESİ OLARAK TİYATRO VE DİĞER SAHNE SANATLARI
Belirli bir zaman ve belirli bir yerde, bir izleyici kitlesine sunulan gösteriler olarak tanımlanabilecek sahne sanatları, bu geniş tanım gereği, geleneksel eğlence biçimlerinden Batı etkisinde gelişen modern tiyatroya pek çok etkinliği içine alır. Teknoloji çağının öncesinde ‘en faydalı eğlence’ olarak görülen tiyatro başta gelmek üzere, sahne sanatları bugün de geniş kitlelere ulaşmaya devam etseler de en güçlü etkilerini sinemanın yeni yeni yaygınlaştığı geç Osmanlı-erken Cumhuriyet aralığındaki geçiş döneminde gösterirler. Ağırlıklı olarak Beyoğlu ve Direklerarası’nda faaliyet gösteren tiyatrolar, bir dönemin en yaygın eğlence şekillerinden tuluat tiyatroları ve bunların icracıları komik-i şehirler, özgün veya adapte oyunları Anadolu’nun en uzak köşelerine kadar ulaşmasını sağlayan gezici kumpanyalar az sayıda roman, öykü, şiir ve tiyatro oyununda ele alınırlar. Çoğu zaman sanat aşkının, tiyatro hevesinin, sanatsal hazzın ve bütün bunların seyirciyle paylaşılması için yapılan fedakârlıkların estetik bir yüceltimle ele alındığı bu eserler, sahne sanatlarının az bilinen dünyası hakkında değerli bilgiler verirler. Kulislerde, sahne arkasında yaşananları, sanatçıların çileli hayatları ve özellikle turneye çıkan kumpanyaların yaşadığı zorlukları sanatın gücü ve tiyatro sevgisiyle iç içe geçirerek ele alırlar.
Keywords
Sahne sanatları, kurmaca, tiyatro, tuluat, ortaoyunu, sirk