Abstract
SAİT FAİK ABASIYANIK’IN ÖYKÜLERİNDE KULLANIM DEĞERİNDEN PSİŞİK GÖSTERGE DEĞERİNE EŞYA KAVRAMI
Sait Faik Abasıyanık’ın öykülerini varlık meselesi üzerinden incelediğimizde, öykülerde bireyin kendisinin yanı sıra kendisi olmayanları da sorguladığını görürüz. Bilincinin farkında olan birey, kendini tanımlamasında hakim-otoriter kastın egemenliğinden sıyrılarak özgür alanlar oluşturmaya çalışır, varlığını, birey ve bireyin bilincinde yer edebilenin tümü üzerinden menfi ya da müspet çıkarımlarla anlatır. Bu anlatımda da kendisi olmayan “nesneler” ayrı bir yer edinir. Sait Faik öykülerinde nesneleri (eşyâ) çoğunlukla gereksinim değerleri açısından kullandığı gibi, ekonomik gösterge değerleri açısından da kullanır. Böylelikle eşyanın simgeselliğinin, toplumdaki sınıfsal ayrışmaya olan etkisine değinir. Bunun da ötesine geçerek, onlarla kurduğu ruhsal ilişki sonucunda varlığına, çevresel varlıkların da anlam katmasını sağlar. Sait Faik Abasıyanık insanla, tabiatla ve çevre ile yakınlık kuramadığında eşyâya yaklaşmayı tercih eder. Kendi duygularının onlar üzerindeki sembolik yansımaları ile ruhsal durumunu izaha çalışır. Sembolize edilmiş eşyâ varlığını özgür kılıyorsa ona yaklaşır, kısıtlıyorsa ondan uzaklaşır. Sait Faik Abasıyanık’ın öykülerinde varlık meselesi ve var olmanın anlamlandırılması konusuna katkı sağlayacağı düşünülen bu makalede, bireyin eşyâ ile olan ilişkisi; eşyânın, kullanım değeri, ekonomi gösterge değeri ve psişik gösterge değeri çerçevesinde ele alınmıştır. Bireyin bakış açısına göre değerlendirilecek olan bu göstergelerde, ağırlıklı olarak “patetik yanılgı” kavramıyla temellendirilmiş, eşyâ ile kurulan ruhsal ilişki neticesinde oluşan ve “psişik gösterge değeri” olarak tanımlayabileceğimiz anlam noktasından çıkarımlar elde edilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Sait Faik Abasıyanık, eşyâ, ekonomi gösterge değeri, patetik yanılgı.