Abstract
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR’IN ÖYKÜLERİNDE GÜLME FENOMENİ VE KOMİĞİN ANLAMLANDIRILMASI
Edebi çizgisini “halk için edebiyat” fikri üzerine temellendiren Hüseyin Rahmi Gürpınar, kalemini, toplumdaki aksaklıkları tespit, tenkit ve hicvetmek için kımıldatır. Halkı bilgilendirmek ve eğitmek amacını taşıyan bu yönelim, aslında köktenci değişimler içeren bir arka plana sahiptir ve gücünü pozitivist dünya görüşünden alır. Gürpınar’ın, özellikle 1908-1939 yılları arasında yazdığı bazı öykülerinde mizahın, ironinin, nüktenin otantik gücünü kullanmasının altında, aktarmak istediği pozitivist gerçeklikleri kurgu içerisinde dönüştürmek ve okuyucusunu “yüksek bir felsefeye çekmek” eğilimi yatar. Bu noktada başvurduğu gülme fenomeni, yazara, toplumdaki yerleşik yanlışlıkları, bireysel ya da kolektif kusurları uyarma ve komiği anlamlandırma imkânı sağlar. Çalışmamız, Fransız filozofu Henri Bergson’un Gülme (Le Rire) adlı eserinde komik ve komiğin anlamı üstüne kurduğu teorik çerçeveyi Gürpınar’ın öykülerine yansıyan boyutlarıyla ele alma; öykülerdeki komik unsurdan hareketle gülme fenomenini sosyolojik ve psikolojik eksende yorumlama amacı taşımaktadır. Bu kapsamda, Gülme adlı eserin temel dinamiklerini
oluşturan durum komiği, söz komiği ve karakter komiği gibi unsurlar, çalışmamızın hareket noktaları olacaktır.
Keywords
Hüseyin Rahmi Gürpınar, Henri Bergson, öykü, gülme, komiğin anlamı.