Abstract
TUTUNAMAYANLARIN YERALTINDAN NOTLARI
Bu çalışmada Oğuz Atay’ın “Tutunamayanlar” romanı ile Dostoyevski’nin “Yeraltından Notları” karşılaştırmalı edebiyat biliminin ve metinlerarasılık yönteminin verileri merkezinde tartışılmaktadır. Oğuz Atay’ın “Tutunamayanlar” romanı ile Dostoyevski’nin “Yeraltından Notları”, ayrı dillerde ve farklı kelimelerle yazılsalar da aslında aynı soruyu soruyorlar: Tutunamayanlar, bize yeraltından neler anlatıyorlar? Bu sorunun cevabı, her iki kitabın da okura sunduğu yol haritasında saklıdır. Bu haritada ilk görünen şey, çeşitli sebeplerle insanlara ya da hayata tutunamayanların yeraltına sığınma hikâyeleridir. Dostoyevski, Yeraltından Notları’nı, Petersburg’da tutarken, yıllar sonra başka bir dilde ve başka bir coğrafyada Oğuz Atay, benzer çıkmazlar içinde Tutunamayanlar’ı kurgular. Tutunamayanlar, metinlerarası bağlamda “Yeraltından Notlar”la doğrudan ilişki içindedir. İki romanda da yolunu bu dünyada kaybeden insanların oldukça trajik ve ironik öyküleri kurulur. Bu çalışma, bu insanların yollarını nasıl kaybettikleri, bu kaybediş ve kayboluş içinde nasıl yaşadıkları konusuna eğilmektedir. Bu tür karşılaştırmalı çalışmaların,
kültürler/edebiyatlar arası etkileşimlerin boyutlarını ve niteliklerini göstermekte anlamlı bir yeri olacaktır.
Keywords
Karşılaştırmalı edebiyat, Oğuz Atay, Dostoyevski, Yeraltından Notlar.