Abstract
ÜÇÜNCÜ GÖZ: TANPINAR’DA MEŞRUİYET SORUNU
Tanpınar’ın roman ve hikâyelerinde birinci derecedeki kahramanların ya da kahraman anlatıcıların eylemlerini engelleyen daima bir üçüncü göz vardır. Roman veya hikâye kahramanının arzu nesnesi ile ilişkisini ‘seyreden’ üçüncü göz, insan ya da eşya veya geçmiş zaman gibi farklı formlarda olabilir. Üçüncü göz yüzünden ‘arzu nesnelerine’ mesafeli kalan Tanpınar roman ve hikâyesinin kahramanları, ulaşamadıkları ‘nesneyi’ sublime ederek, kendilerini de ‘engelleyerek’ durumu meşrulaştıracaklardır.
Meşrulaştırmanın gerekçesi bazen ‘kendilik’i korumak da olabilir. Tanpınar’ın ait olduğu edebî gelenek ve onun roman ve hikâye kahramanlarının, kahraman anlatıcılarının veya bizatihi anlatıcılarının entelektüel kimlikleri hatırlanınca Tanpınar’daki meşruiyet arayışının aslında, modern edebiyat tarihimizin ana
paradigmalarından biriyle ilişkili olduğu görülür.
Keywords
Ahmet Hamdi Tanpınar, Tanpınar ve meşruiyet sorunu, üçüncü göz, toplum ve entelektüeller.