Abstract


HÂCE-İ EVVEL ÜZERİNE BİR İNCELEME

Ahmet Mithat Efendi (1844-1912) tarafından yazılan ve Tanzimat Dönemi’nde Maarif-i Umumiye Nezareti tarafından çocuklara okutulmak üzere ders kitabı olarak seçilen Hâce-i Evvel, Türk eğitim ve edebiyat tarihinde adı sıklıkla anılan önemli bir eserdir. Eserin adı, Ahmet Mithat Efendi’nin didaktik/ansiklopedik yönünün bir göstergesi olarak kendisine unvan olarak verilmiştir. Hâce-i Evvel’in ilk iki baskısı, Bağdat’ta Vali Mithat Paşa’nın kurduğu Vilayet Matbaasında hicri 1287 yılında yapılmış olup bu tarih, Ahmet Mithat Efendi’nin Bağdat’ta bulunduğu miladi 1870-1871 yıllarına tekabül eder. Eserin Bağdat baskısı, tek kitap halindedir ve baskı kalitesi bakımından yetersizdir. Ahmet Mithat Efendi’nin 1871 yılında İstanbul’a dönüşünden sonra eser pek çok tekrarla sekiz cüz hâlinde basılmış, dağıtılmış ve okullarda çağdaş bilim konularını ele alan temel ders kitabı olarak okutulmuştur. Bugüne kadar Hâce-i Evvel üzerine müstakil bir inceleme/araştırma yapılmamasından hareket ederek bu husustaki eksikliği gidermek amacıyla ortaya koyduğumuz bu çalışmada, eserin içerik analizi yapılarak eğitim ve edebiyat tarihi açısından önemi üzerinde durulmaktadır. Hâce Evvel’in çalışmamıza esas olan baskısı, Ahmet Mithat Efendi’nin kendi kurduğu matbaada basılan hicri 1287 tarihli İstanbul nüshasıdır.



Keywords
Ahmet Mithat Efendi, Tanzimat, Hâce-i Evvel, Eğitim Tarihi, Türk Edebiyatı.
Kaynakça