Abstract
YAŞAR KEMAL'İN ORTADİREK ADLI ROMANINDA KOZMİK AĞAÇ İMGESİ: ZİYARET CEVİZİ
Erken dönem insanına ve deneyimlerine ait bilgiyi bizlere ulaştıran, kolektif bilinç dışının sembolik dili olarak görünüm kazanan ve pek çok ekolü besleyen mitler, modern dönem anlatılarının önemli kaynaklarından biridir. Arkaik insan, sembolik dil kullanarak yarattığı mitler sayesinde bilinmeyen varlıklara üstünlük sağlar, deneyimleri aracılığıyla sosyal faaliyetlerini düzenleme imkânı bulur. Mitlerin çekirdeğini oluşturan ve yaratılışı konu alan kozmogoni mitlerinde her şeyin bir merkezde yaratıldığı, evrenin merkezi olduğu inanışı, kadim merkez simgeciliği anlayışını oluşturur. Yaratılışın hikâyesini anlatan, yaratılışla ilgili eylemlerin gerçekleştiği üç kozmik mekan vardır. Bu üç kozmik mekânı birbirine bağlayan, ritüellerde ve anlatılarda varlık alanı kazanan kozmik direk, kozmik ağaç, çadır gibi imgeler merkez simgeciliğinin vazgeçilmez elementleridir. Yaşar Kemal’in Ortadirek adlı romanında insan yazgısını, hayatını idame ettirebilme serüvenini, umutsuzluğunu, umudunu ve inanma ihtiyacını, merkez simgeciliğinin önemli bir unsuru olan kozmik ağaç imgesiyle sunar. Bu makalede kadim uygarlıkların mitolojilerinde yer alan kozmik ağacın özellikleri belirlenmiş, ışık imgesiyle zenginleştirilmiş Ziyaret Cevizi’nin anlatıdaki işlevi ortaya konmuştur.
Keywords
Yaşar Kemal, Ortadirek, Kozmogoni mitleri, Merkez Simgeciliği, Kozmik Ağaç, Ziyaret Cevizi, roman.